Een flirterig berichtje, een aanraking, een uitnodiging om na de werkuren iets te gaan drinken, aanpappen op de dansvloer, het sturen van expliciete foto's via Snapchat... Als het over seksuele zeden gaat, is het voor heel wat mensen niet meer duidelijk wat wel en niet kan. De campagne “Is 't Oké? Niet zeker? Check het!” wil helpen duidelijkheid te geven.
Dat is de slogan van de bewustmakingscampagne die Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid, samen met de vrouwenbeweging “zij-kant” en de vzw “Zijn” heeft gelanceerd. Ze wil grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar maken én voorkomen.
De 6 kenmerken van grensoverschrijdend gedrag
1. Toestemming = Ik krijg en geef een ja voor ik een stap verder ga op seksueel vlak.
2. Vrijwilligheid = Ik zet iemand (fysiek of verbaal) niet onder druk. Ik oefen geen geweld uit als ik iemand seksueel benader. Ik kan in alle vrijheid nee zeggen.
3. Gelijkwaardigheid = Ik weet dat ik mijn macht (fysiek, maatschappelijke positie of leeftijd) niet mag misbruiken. Ik heb het gevoel dat ik mijn grenzen kan aangeven als ik dat wil.
4. Ontwikkeling = Ik voel me helemaal klaar voor de stappen die ik zet en ze passen bij mijn ontwikkeling.
5. Context = Ik hou rekening met mijn omgeving en doe geen dingen die anderen storen of choqueren.
6. Zelfrespect = Ik denk na over de gevolgen van mijn seksueel gedrag voor mezelf en ga enkel verder als die gevolgen oké aanvoelen.
Doe de check en vermijd grensoverschrijdend gedrag
- Krijg ik signalen dat de andere persoon toestemt met de interactie?
- Neemt de ander ook initiatief?
- Is het vanuit mijn positie oké wat ik doe?
- Kan de andere persoon het wel aangeven als deze iets niet fijn vindt?
- Zijn er naast een machtsverschil nog redenen waarom de ander moeilijk nee kan zeggen?
- Is er geen dwang uitgeoefend?
- Is het duidelijk dat het ook oké is als er niets gebeurt?
Hoe helpen als je seksueel grensoverschrijdend gedrag ziet gebeuren?
Ben je getuige van ongewenste intimiteiten, seksuele intimidatie of een aanranding?
Het kan een groot verschil maken voor de betrokken persoon als omstaanders reageren. Wees dus alert en kijk of er iets is dat je kan doen.
1. Aanspreken op gedrag: Je kan de persoon rechtstreeks aanspreken op zijn of haar gedrag. Vaak stopt het dan en hoef je er zelfs de sfeer niet voor te verpesten.
2. Afleiden: Je kan ook subtieler te werk gaan en voor afleiding zorgen om het gedrag te doen stoppen. Soms is het voldoende om gewoon in de buurt te gaan staan van de persoon die wordt lastiggevallen.
3. Anderen betrekken: Spreek een verantwoordelijke aan, betrek een vriend(in), spreek een andere omstaander aan, of bel 112 om hulp van politie in te roepen.
4. Afwachten: Het is niet de bedoeling dat je jezelf door deze tussenkomsten in gevaar brengt. Als je op het moment zelf niet echt iets kan doen, kan je altijd nadien nog een steun zijn voor de persoon die wordt lastiggevallen.
Geef aan dat je mee hulp kan zoeken of aangifte doen als de persoon dat wil.
Ik ben aangerand: hulp
Als je het slachtoffer bent van aanranding is het in eerste instantie belangrijk dat je ergens naartoe kan waar je je veilig voelt.
Praat met iemand die je vertrouwt: Het is goed om hier met een vertrouwenspersoon over te spreken, al is dat niet altijd gemakkelijk. Die persoon kan je ook bijstaan in de verdere zoektocht naar hulp.
Hulplijn 1712: Deze hulplijn biedt gratis en anoniem een luisterend oor en kan je indien gewenst doorverwijzen naar verdere begeleiding.
Zorgcentrum na seksueel geweld: Een Zorgcentrum na seksueel geweld ligt in een ziekenhuis. Je vindt zo een centrum in Gent, Brussel en Luik. Chatten kan ook.
Hoe aangifte doen bij aanranding?
Het is niet altijd een gemakkelijke beslissing om naar de politie te stappen. Ideaal gezien wacht je niet te lang met je aangifte, omdat de politie dan nog het meeste onderzoek kan voeren.
Bij wie aangifte doen: rechtstreeks bij de politie, via je huisarts, of via de spoeddienst van een ziekenhuis. Deze twee laatsten kunnen dan voor jou de politie inschakelen. Weet dat je altijd een vertrouwenspersoon mag meenemen om je te steunen.
Aangifte doen bij aanranding: hoe verloopt dat? Je eerste reactie is vaak om je zo snel mogelijk te wassen. Als je klacht wilt indienen is dat echter niet zo een goed idee. Je lichaam en kledij kunnen immers belangrijke sporen bevatten. Een aangifte verloopt in de volgende fases:
- je legt een verklaring af bij de politie
- eventueel word je lichamelijk op sporen onderzocht
- je wordt verhoord om het hele verhaal nog eens helder te krijgen
Aangifte doen op een later moment: Nog niet klaar om aangifte te doen? Dat kan ook. Probeer wel om al naar een dokter of naar een Zorgcentrum na seksueel geweld in de buurt te gaan, ook al is het al enkele dagen geleden. Een arts heeft beroepsgeheim en mag dus niet zomaar naar de politie stappen. Op die manier heb je een onderzoek laten doen dat kan gebruikt worden als bewijsmateriaal als je later toch nog klacht wilt neerleggen.
Waarom aangifte van aanranding doen?
- het kan je helpen in je verwerkingsproces
- er kan juridische opvolging komen
- je kan verdere slachtoffers helpen voorkomen
Getuige van aanranding
Wat als je een aanranding ziet gebeuren? Stel dat je getuige bent van een aanranding in de publieke ruimte, bv. op straat of in een café. Wat kun je doen? Tussenbeide komen bij gewelddadige feiten is allerminst evident. Elke situatie is verschillend en je zult zelf (snel) moeten inschatten wat je kunt doen, zonder jezelf daarbij in gevaar te brengen. Er zijn wel enkele tips die je kunnen helpen om als omstaander tussen te komen bij een aanranding.
Hoe reageer je als iemand je vertelt over een aanranding? Het kan erg confronterend zijn als een kind of volwassene je in vertrouwen neemt om over aanranding of misbruik te praten. Zeker wanneer de pleger een familielid of een bekende is.
Hoe kan je helpen?
- blijf rustig en luister
- laat de persoon uitpraten
- hecht geloof aan de feiten en geef geen uitgesproken meningen
- zeg het slachtoffer dat het niet haar of zijn schuld is
- stel geen al te directe vragen over het misbruik (bij kinderen en jongeren)
- zoek samen met het slachtoffer naar gepaste hulp
Meer info en bron: https://www.allesoverseks.be/seks-grenzen
